Með starfsmannaleigu er átt við sjálfstætt starfandi einstakling eða félag sem samkvæmt sérstökum þjónustusamningi leigir út starfsmenn sína gegn gjaldi til að sinna störfum á vinnustað notendafyrirtækis undir verkstjórn þess síðarnefnda. Með þessum hætti verður til þríhliðasamband. Um starfsmannaleigur, starfsmenn þeirra og skyldur notendafyrirtækja er fjallað í lögum nr. 139/2005. Markmið laganna er að tryggja að laun og önnur starfskjör starfsmanna starfsmannaleigna sem starfa á innlendum vinnumarkaði séu í samræmi við ákvæði laga, reglugerða og kjarasamninga sem gilda á vinnumarkaði hérlendis. Með lögum nr. 34/2013 um breytingu á lögum nr. 139/2005 var síðan fullgilt tilskipun Evrópusambandsins nr. 2008/104 um starfsmannaleigur, sem vísað er til í 32. lið k XVIII. viðauka samningsins um Evrópska efnahagssvæðið eins og honum var breytt með ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 149/2012.
Frumráðningarsambandið er við starfsmannaleiguna sem greiðir þessum starfsmönnum sínum laun. Í lögunum er sérstaklega kveðið á um að starfsmaður starfsmannaleigu skuli á þeim tíma sem hann sinnir störfum fyrir notendafyrirtæki að lágmarki njóta sömu launa og annarra starfskjara og hann hefði notið hefði hann verið ráðinn beint til notendafyrirtækisins til að gegna sama starfi. Samkvæmt 4.gr. b í fyrrgreindum lögum ber notendafyrirtækið ásamt með starfsmannaleigunni, óskipta ábyrgð á grundvelli þjónustusamnings á vangoldnum lágmarkslaunum sem og öðrum vangreiðslum starfsmanna starfsmannaleigu. Þessi „keðjuábyrgð“ tók gildi með lagabreytingum að undirlagi ASÍ og með samkomulagi við SA á árinu 2018 og gildir ábyrgð bæði gagnvart erlendum og innlendum starfsmannaleigum og nær jafnframt allra atvinnugreina. Samkomulag ASÍ og SA um starfsmannaleigur má lesa í heild sinni hér.
Hvorki er í lögum nr. 139/2005 eða í samkomulagi ASÍ og SA frá 2018 kveðið á um hámarks innleigu sama starfsmanns til sama notendafyrirtækis. Enskt heiti tilskipunar 2008/104/ „..temporary agency work“ ber hins vegar með sér að henni sé ætlað að taka á því þegar starfsmenn eru leigðir til bráðabirgða frá starfsmannaleigu inn til notendafyrirtækis. Íslenskt heiti tilskipunarinnar og laganna sem innleiddu hana ber þetta ekki með sér og ekki er fjallað um hvenær innleiga starfsmanns hættir að vera til bráðabirgða og þá hvort verið sé að misnota þær heimildir sem lögin og tilskipunin veita vegna þessa þríhliða réttarsambands sem felur í sér undantekningu frá meginreglum vinnuréttar. Nokkur aðildarríki Evrópusambandsins hafa innleitt þessa tilskipun með hámarks innleigutíma hjá sama fyrirtæki og dómstóll sambandsins hefur með dómi í málinu nr. C‑232/20 komist að þeirri niðurstöðu túlka verði tilskipunina þannig að óhófleg lengd innleigu feli í sér misnotkun á heimildum tilskipunarinnar. Hins vegar skapi Evrópurétturinn þeim sem fyrir verður ekki rétt sem fastráðsins starfsmanns notendafyrirtækisins. Um skaðabætur var ekki sérstaklega fjallað.
Sum aðildarríki Evrópusambandsins hafa í gildi takmarkanir á notkun starfsmannaleiga. Slíkar takmarkanir kunna að vera lögmætar í skilningi EES réttar og um það álitaefni er fjallað í áliti EFTA-dómstólsins í málinu nr. E-2/24. Þar kemur fram að allar takmarkanir þurfa að vera réttlætanlegar, þær verði að endurskoða reglulega og þær mega ekki fela í sér mismunun á grundvelli þjóðernis. Mat dómstóla á þeim þarf alltaf að geta farið fram þar sem þeir geti metið hvort almannahagsmunir réttlæti þær. Þær mega almennt ekki fela í sér takmörkun á frelsi til þess að veita þjónustu yfir landamæri en geri þær það þurfa þær að réttlætast af mjög mikilvægum almannahagsmunum til verndar starfsmönnum starfsmannaleiga, aðbúnaði og öryggi á vinnustöðum, vera nauðsynlegar til þess að tryggja góða virkni vinnumarkaðar og til þess að koma í veg fyrir misnotkun. Dómstólar verða síðan að geta metið hvort ráðstafanir þær sem gerðar eru henti til þess að tryggja á samræmdan og skilvirkan hátt þau markmið sem stefnt er að, hvort takmörkun gangi lengra en nauðsynlegt er til þess að ná hinu lögmæta markmiði og hvort nota megi aðrar jafngóðar sem takmarka ekki eins mikið þau grundvallar frelsi sem EES samningurinn á að tryggja.
