Í 1. mgr. 19. gr. laganna segir að heimilt sé að framlengja sameiginlegan rétt foreldra til fæðingarorlofs um allt að sjö mánuði ef um er að ræða alvarlegan sjúkleika barns eða alvarlega fötlun sem krefst nánari umönnunar foreldris. Þessi réttindi eru nánar útfærð í 11. og 12. gr. reglugerðar nr. 1218/2008.
Lengri sjúkrahúsdvöl barns en sjö dagar
Í 11. gr. reglugerðarinnar segir að þurfi barn að dveljast á sjúkrahúsi lengur en sjö daga í beinu framhaldi af fæðingu, sé heimilt að framlengja sameiginlegan rétt foreldra til fæðingarorlofs um þann dagafjölda sem barn dvelst á sjúkrahúsi fyrir fyrstu heimkomu. Þessi regla getur einnig átt við þegar barn fæðist fyrir áætlaðan fæðingardag og þarf að dvelja lengur á sjúkrahúsi af þeim sökum.
Upphaf greiðslna samkvæmt þessu miðast við fæðingardag barns og lok þeirra við fyrstu heimkomu barns eftir fæðingu. Sé um fjölburafæðingu að ræða gildir dvalartími þess barns sem lengst dvelst á sjúkrahúsinu. Innritist barn að nýju á sjúkrahús veitir það ekki rétt til frekari framlengingar á greiðslum.
Framlenging þessi getur verið allt að 4 mánuðir.
Alvarlegur sjúkleiki barns
Í 12. gr. reglugerðarinnar kemur síðan fram að heimilt sé að framlengja sameiginlegan rétt foreldra til fæðingarorlofs ef um er að ræða alvarlegan sjúkleika barns sem krefst nánari umönnunar foreldris. Greiðslur vegna alvarlegs sjúkleika barns geta átt sér stað í framhaldi af framlengingu vegna lengri sjúkrahúsdvalar barns en sjö daga.
Framlenging þessi getur verið allt að 3 mánuðir.
Hugtakið „alvarlegur sjúkleiki barns“
Í frumvarpi með lögum nr. 143/2012, sem breyttu tilteknum ákvæðum fæðingarorlofslaga, segir að með „alvarlegum sjúkleika barns“ sé átt við alvarlegan sjúkdóm eða alvarlega fötlun og með því sé ekki átt við tilfallandi veikindi, eins og „hlaupabólu, eyrnabólgu eða aðra álíka sjúkdóma enda þótt veikindin geti verið þrálát.“
Þá segir ennfremur að þegar meta á hvort að einstakt tilvik eigi undir ákvæðið er eðlilegt að líta til laga nr. 22/2006, um greiðslur foreldra langveikra eða alvarlega fatlaðra barna. Í þeim lögum er miðað við að um langvinnan sjúkdóm sé að ræða sem líklegt er að vari í a.m.k. þrjá mánuði. Eru eftirfarandi tilvik nefnd sem alvarlegir og langvinnir sjúkdómar í skilningi þeirra laga:
- Börn sem þurfa langvarandi vistun á sjúkrahúsi eða hjúkrun í heimahúsi og yfirsetu foreldris vegna alvarlegra og langvinnra sjúkdóma, til dæmis börn með illkynja sjúkdóma.
- Börn sem þurfa tíðar sjúkrahúsinnlagnir og meðferð í heimahúsi vegna alvarlegra og langvinnra sjúkdóma, til dæmis alvarlegra hjartasjúkdóma og alvarlegra nýrna-, lungna- eða lifrarsjúkdóma, sem krefjast ónæmisbælandi meðferðar.
- Börn sem þurfa innlagnir á sjúkrahús og meðferð í heimahúsi vegna alvarlegra og langvinnra sjúkdóma, til dæmis börn með alvarlega bæklunarsjúkdóma, innkirtla- og efnaskiptasjúkdóma, meltingarfærasjúkdóma og geðsjúkdóma.
Þá lista lögin upp nokkur tilvik sem falla undir alvarlega fötlun í skilningi laganna:
- Börn sem vegna alvarlegrar fötlunar eru algjörlega háð öðrum með hreyfifærni eða flestar athafnir daglegs lífs.
- Börn sem vegna alvarlegrar fötlunar þurfa mjög víðtæka aðstoð og nær stöðuga gæslu í daglegu lífi, til dæmis vegna alvarlegrar þroskahömlunar eða alvarlegrar einhverfu.
- Börn sem vegna alvarlegrar fötlunar þurfa töluverða aðstoð og gæslu í daglegu lífi, til dæmis vegna miðlungs þroskahömlunar, hreyfihömlunar sem krefst notkunar hjólastóls eða verulegrar einhverfu.
